ရတနာဂီရိႏွင့္ သီေပါမင္းစံအိမ္ေရာက္ ခရီးသြားမွတ္တမ္း အပုိင္း ၂

ဒီေလာက္နဲ႔ ၿပီးမသြားပဲ ပါေတာ္မူၿပီးေနာက္ပိုင္း မိဖုရား စုဖုရားႀကီး ႏွင့္ ဆင္ျဖဴမရွင္ တို႔သည္ ရတနာဂီရိသို႔ မလိုက္ဘဲ ထား၀ယ္သို႔ ထြက္ခြာကာ ေနရစ္ခဲ့သည္၊ ေနာင္တခ်ိန္တြင္ ထား၀ယ္ ပုန္ကန္မႈ ျဖစ္ပြားရာမွ  ထက္ျမတ္ေသာ ဆင္ျဖဴမရွင္မိဖုရားႀကီးကို မ်က္စိေဒါက္ေထာက္ ၾကည့္ေနေသာ အဂၤလိပ္အစိုးရက သကၤာမကင္းျဖစ္ကာ သားအမိ နွစ္ေယာက္စလုံးကို ရတနာဂီရိသုိ႔ ပို႔ခဲ့ျပန္သည္။

ရတနာဂီရိ ေရာက္ျပန္ေတာ့လည္း စုဖုရားလတ္ႏွင့္ ဆင္ျဖဴမရွင္တို႔  တက်က္က်က္ ရန္ျဖစ္ၾကသည္ ဟု သိရျပန္ေတာ့ ဧကႏၱ လုပ္ပိုင္ခြင့္ အာဏာ လုၾကတာပဲ ျဖစ္မည္ဟု ေတြးမိသည္၊ ျဖစ္ႏိုင္သည္က ရတနာပုံ နန္းေတာ္မွာ ကတည္းက စုဖုရားလတ္က တုိက္မည္၊ ရႈံးကာမွ လက္နက္ခ် အညံ့ခံမည္ ဟု စိတ္ထား ရွိေသာ္လည္း ဆင္ျဖဴမရွင္ မိဖုရားႀကီးက အင္အား မမွ်ဘူး၊  ျပည္သူမ်ား ေသတာပဲ အဖတ္တင္မည္ စသည္ျဖင့္ကင္း၀န္မင္းႀကီးကဲ့သို႔ပင္ အေျခအတင္ အျငင္းပြားခဲ့ၾကသည္ ထင္၏၊

ယခုလို ရတနာဂီရိ ေရာက္လာျပန္ေတာ့လည္း ဒီလို ဒီလို အိမ္နိမ့္စံ ဒုကၡ ခံေနရသည္မွာ သူ႔ေၾကာင့္ ငါ့ေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပဲ စသည္ အျငင္းပြားရာမွ အက်ယ္ အက်ယ္ျဖစ္လာကာ တစ္အိမ္ထဲ အတူမေနနိဳင္သည့္ အေျခအေနသို႔ပင္ ေရာက္ခဲ့ရျပန္သတဲ့၊  ထုိိ႔ေၾကာင့္ မေနႏိုင္ေသာ အဂၤလိပ္အစိုးရသည္ ဆင္ျဖဴမရွင္တုိ႔ သားမိ ႏွစ္ေယာက္အား ရတနာဂီရိ ရွိ ခရစ္ယာန္ သာသနာျပဳ မစ္ရွင္ အဖြဲ႔ဆီပို႔ကာ ခြဲထားရသည္ ဟူ၏။ ယခုေခတ္ ေယာကၡမႏွင့္ ေခြ်းမ ဇာတ္လမ္းမ်ားပမာ ျဖစ္မည္ ထင္သည္။ ႏိုင္ငံရပ္ျခားေရာက္ေနဆဲ အက်ဥ္းစံ ဘ၀မွာေတာင္ ရန္ျဖစ္လို႔ ျငင္းခုံလို႔ ေကာင္းတုံး ရွိေသးတာကို ေတြးမိၿပီး ေအာ္ တုိ႔လူမ်ိဳးေတြက အစဥ္အဆက္ေသြးပါခဲ့သကိုးလို႔ ေတြးကာ ၿပဳံးမိရသည္။

ယေန႔ေခတ္ႏွင့္  ရတနာဂီရိ  အေျခအေန

တည္ေနရာ = အိႏိၵယႏိုင္ငံ ေျမပုံ၏ အေနာက္ ေတာင္ေထာင့္အရပ္ Arabian ပင္လယ္ကမ္းေျခႏွင့္ တဆက္ တည္းျဖစ္ၿပီး အေရွ႔ဘက္တစ္ေၾကာမွ ေတာင္တန္းမ်ား ၀န္းရံထားေသာ ေအးခ်မ္းစိမ္းစုိလွပေန သည့္ ၿမိဳ႕တၿမိဳ႕ျဖစ္သည္။ ပင္လယ္ကမ္း ေျခၿမိဳ႕ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အၿမဲတမ္းမိုးရြာေလ့ရွိၿပီး ပူေႏြးစြတ္စိုေသာ ရာသီဥတု ရွိကာ  Maharashtra  မဟာရပ္ရွ္ထရ ျပည္ နယ္အတြင္း ပါ၀င္သည္။

အက်ယ္ ဧရိယာ  = 8326 Sq. Kms.

 ရာသီဥတု = မိုးမ်ား ရပ္၀န္းေဒသ

မ်ားေသာအားျဖင့္  ဆန္စပါး ၊ သီဟိုရ္ေစ့ပင္ႏွင့္ အျခားေသာ သစ္သီး၀လံမ်ားလည္း စိုက္ပ်ိဳးေလ့ရွိၿပီး ထုိေဒသထြက္ သရက္သီးေတြကို ႏိုင္ငံျခား ပို႔ကုန္အျဖစ္ တင္ပို႔ရတယ္ လို႔ ဆုိတယ္၊  ပယ္လယ္ကမ္းေျခ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အုန္းပင္မ်ား ေပါမ်ားစြာ ရွိသည္။ ရတနာဂီရိမွာ ထင္ရွားတဲ့ လည္စရာ ပတ္စရာ ေနရာ သိပ္မရွိေပမယ့္ ပင္လယ္ကမ္းေျခကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ ေလး သာယာၿပီး နာမည္ႀကီးတယ္၊  ရတနာဂီရိကုိ ေရာက္ရင္ ျမန္မာဘုရင္ သီေပါမင္းရဲ႕ နန္းေတာ္ ( Thi baw palace )  ဆိုရင္ နယ္ခံလူတုိင္းသိၾကတယ္၊ လမ္းမသိရင္ လမ္းညႊန္ေပးၾကတယ္၊ သီေပါနန္းေတာ္ နဲ႔ ရတနာဂီရိၿမိဳ႕ ဆိုတာ ခြဲျခားလို႔ မရေအာင္ သမိုင္းတြင္ခဲ့တယ္ လို႔ ဆိုရပါမယ္။

အရင္တစ္ခ်ိန္က ရတနာဂီရိ ဆုိတာ 1670 ျပည့္ႏွစ္မ်ားမွာ ရွီ၀ဂ်ိ  Shivaji လို႔ အမည္ရတဲ့ Mahatha မာရသ ( ယေန႔ေခတ္အေခၚ မာရသီလူမ်ိဳး ) ဘုရင္တပါး အင္အားေကာာင္းစဥ္မွာ Ratnagiri ၿမိဳ႕ကို တည္ေဆာက္ခဲ့ ပါသတဲ့။ အဲဒီလိုနဲ႔  Satara သတရ ဆုိတ့ဲ ဘုရင္က 1731 ခုႏွစ္ဆီေလာက္မွာ ဘုရင္ဧကရာဇ္ စနစ္နဲ႔ အစဥ္အဆက္ အုပ္ခ်ဳပ္လာရာရင္းမွ  1818  မွာေတာ့ အဂၤလိပ္ လက္ေအာက္ကုိ ေရာက္ခဲ့ရတယ္ဆုိေတာ့ ရတနာဂီရိၿမိဳ႕ဟာ အထက္ ျမန္မာျပည္ထက္ ႏွစ္ေပါင္း( 63 ) ႏွစ္ေလာက္ ေစာၿပီး သူ႔ကြ်န္ဘ၀ေရာက္ေနၿပီ ျဖစ္တယ္။

သီေပါစံအိမ္အခန္းတြင္း၌ အဂၤလိပ္တို႔ မွတ္တမ္းတင္ထားေသာ ျမန္မာဘုရင္၏ ေနာက္ဆုံးေန႔ရက္မ်ား

28 Nov.1885  -  စစ္သားအေရအတြက္ ( ၁၀၀၀၀ )ေသာင္းျဖင့္ ေဂါ၀ိန္ Gawwane ဆိပ္ကမ္းမွ ဆင္းသက္ၿပီး မႏၱေလး ေနျပည္ေတာ္လမ္း တေလ်ာက္ ျဖန္႔က်က္ထားကာ သီေပါမင္းကို ရွာေတြ႔ရာေနရာတြင္ လက္စြဲေတာ္ ယိမ္းႏြယ္ပါး Yeinnwebar ဓားရွည္လြတ္လ်က္ ေတြ႔ရွိခဲ့ရသည္။

29 Nov.1885 - သီေပါမင္း၊ မိဖုရားစုဖုရားလတ္ႏွင့္ သမီးေတာ္ ၂ ေယာက္၊  မယ္ေတာ္ႀကီး၊ သူမ၏ သမီးေတာ္ ၂ ေယာက္ႏွင့္ ေဆြမ်ိဳးမ်ား၊ အရာရွိ အမႈထမ္းမ်ား အားလုံး ေဂါ၀ိန္ ဆိပ္သို႔ ဆင္းသက္ၾကသည္။

30 Nov.1885 - သီေပါမင္း မိဖုရားႏွင့္ အျခားသူမ်ားအား သူရိယသေဘၤာ  Thooreya ျဖင့္ သယ္ေဆာင္ကာ ေဂါ၀ိန္ဆိပ္ကမ္းမွ စတင္ ထြက္ခြာ၊

5 Dec. 1885 -  ရန္ကုန္  Yangon ( Rangoon ) သို႔ ေရာက္ရွိ၊

10 Dec 1885 - ရန္ကုန္မွ  ထြက္ခြာ၊

14 Dec .1885 - မဒရပ္ၿမိ႕ Madras ( ယခုအေခၚ ) ခ်ႏိုင္း Chennai ၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္ရွိ၊

31 Dec. 1885 -  သီေပါမင္းအတြက္ အက်ဥ္းခ်ထားျခင္း ဆုိင္ရာ အမိန္႔စာ ထုတ္ျပန္သည္၊ ႏွစ္တုိင္း 1916 ခုႏွစ္ သီေပါမင္း ေသသည့္တုိင္ေအာင္အထိသက္တမ္း ရွိသည္။

10 April. 1886 - သီေပါမင္း မဒရပ္ ၿမိဳ႕မွ ရတနာဂီရိၿမိဳ႕ Ratnagiri သို႔ ထြက္ခြာ၊

16 April . 1886-  သီေပါမင္း ရတနာဂီရိ သို႔ ေရာက္ရွိ၊

13 Nov 1910 - သီေပါမင္း ရတနာဂီရိ ၿမိဳ႕ရွိ လက္ရွိ သီေပါ စံအိမ္ေတာ္ သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕၊

 25 Jan 1912 - မိဖုရား စုဖုရားကေလး Suphaya Gale ရတနာဂီရိ တြင္ နတ္ရြာစံ၊

16 Dec 1916 - သီေပါမင္း ရတနာဂီရိမွာ နတ္ရြာစံ ကံေတာ္ကုန္သည္။

18 April 1919 - မိဖုရား စုဖုရားလတ္ Suphaya Lat ကို ရန္ကုန္ရွိ အမွတ္ ၂၃ ၊ ခ်ာခ်ီလမ္း Churchill လမ္း၊ ( ယခုအခါ ) ဓမၼေစတီလမ္း ေနအိမ္တြင္ အက်ယ္ခ်ဳပ္ျဖင့္ ထိမ္းသိမ္းထား၊

24 Nov 1925 -  မိဖုရား စုဖုရားလတ္ Suphaya Lat သည္ ေနအိမ္ အက်ယ္ခ်ဳပ္ျဖင့္ ထိမ္းသိမ္းထားစဥ္ နတ္ရြာစံ ကံေတာ္ကုန္သည္။ 

လက္လွမ္းမွီသမွ် သီေပါမင္းမိသားစု၏ ကိုယ္ေရးအခ်က္အလက္မ်ား

၁၈၅၉ ခု ဒီဇင္ဘာလတြင္ သီေပါမင္းကို ေမြးဖြား၊

၁၈၇၈ စက္တင္ဘာ ၁၉ တြင္ နန္းတက္၊

၁၈၇၈ ေအာက္တုိဘာ ၈ တြင္ ဘုရင္အျဖစ္ ေၾကညာၿပီး  နန္းစံ ( ၇ ) ႏွစ္သာ ရွိသည္။

၁၈၇၈ ႏို၀င္ဘာ ၁၈ ရက္တြင္ စုဖုရားႀကီးကုိ မိဖုရားေျမွာက္ရင္း စုဖုရားလတ္က အလယ္မွ ၀င္ထုိင္ကာ အဘိသိက္ ခံယူ သြန္းေလာင္းရာ အလိုလို မိဖုရားေခါင္ ရာထူးအား ရရွိ၊ ေနာင္တစ္ခ်ိန္တြင္ ညီအမ သုံးေယာက္လုံးကုိ မိဖုရားေျမွာက္ခဲ့၊

၁၈၈၅  ဒီဇင္ဘာ ၁၇ တြင္ ( အဂၤလိပ္တို႔ သတ္မွတ္သည့္အတိုင္း  ) ထီးနန္းက်၊  ထိုအခ်ိန္တြင္ သီေပါဘုရင္သည္ မဒရပ္ ၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္ေနၿပီဆုိတာ ေသခ်ာမွ နန္းက်ေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့၊

ပါေတာ္မူခ်ိန္တြင္ ပထမသမီးေတာ္၊ ဒုတိယသမီေတာ္တုိ႔ ေမြးဖြားၿပီးျဖစ္ကာ တတိယကိုယ္၀န္ကုိ စုဖုရားလတ္ လြယ္ထား ရ၊ မဒရပ္ၿမိဳ႕ ေရာက္ၿပီး ၂ လႏွင့္ ရက္ေပါင္း ၂၀ ၾကာမွ တတိယသမီး ေတာ္ေမြးဖြားခဲ့၊

အတူလိုက္ပါလာေသာ မင္းေစ ၇ ေယာက္၊ တံခါးေစာင့္ ၂၇ ေယာက္၊  အေျခြအရံေပါင္း ( ၁၆၁ ) ဦး ႏွင့္ မိဖုရား ၂ ပါးပါ၀င္ၾက၊

စုဖုရားလတ္သည္ မိမိႏွင့္ မတည့္ေသာ ဆင္ျဖဴမရွင္ ႏွင့္ စုဖုရားႀကီးတုိ႔ကို ထားခဲ့ကာ မိမိလက္ခုပ္ထဲက ေရ လိုျဖစ္ေနေသာ၊  ေအးလဲ ေအး၊ ရိုးလဲ ရိုးေသာ အငယ္မ စုဖုရားကေလးကိုသာ ရတနာဂီရိသုိ႔ ေခၚသြားခဲ့၊

ရတနာဂီရိတြင္ အဂၤလိပ္တို႔၏ ထုိေခတ္ ရူပီး ၁ သိန္းေက်ာ္ အကုန္အက်ခံကာ ေဆာက္လုပ္ေပးေသာ သီေပါစံ အိမ္ ေတာ္ ႀကီးတြင္ ႏွစ္ေပါင္း ( ၃၁ )ႏွစ္ ၄ လ၊ ၁၂ ရက္တိတိ အက်ဥ္းစံဘ၀ျဖင့္ ေနထိုင္ခဲ့ရ၊ ျဖစ္ခ်င္ေသာ ကိစၥမ်ားကို ေနာင္တ ခ်ိန္တြင္ ထက္ျမတ္ေသာ စတုတၳသမီးေတာ္ အငယ္ဆုံးေလးမွ တဆင့္ အဂၤလိပ္အစုိးရထံ ရသင့္ရထုိက္ေသာ အခြင့္အေရး မ်ားကို လူကိုယ္တိုင္ျဖစ္ေစ စာအားျဖင့္ျဖစ္ေစ ေတာင္းဆုိခဲ့­­­­­­ေသာ္လည္_း မ်ားမ်ားစားစား အခြင့္အေရး ဘာမွ မရခဲ့၊

၁၉၁၆ ခုႏွစ္ ဒုတိယသမီးေတာ္ အေစခံ ခင္ေမာင္လတ္ႏွင့္ ထြက္ေျပးေသာ သတင္းၾကားရၿပီး အိပ္ယာထဲ ဗုန္းဗုန္းလဲခဲ့ကာ နတ္ရြာစံ ကံေတာ္ကုန္ခ်ိန္အထိပင္၊ 

၁၉၁၉ ခုႏွစ္မွသာ အေလာင္းကို ဂူသြင္း သၿဂိဳလ္ခ့ဲရသည္။

သီေပါမင္း အုတ္ဂူ ပမာဏ ႏွင့္ ကမၺည္းစာ

အလ်ား ၁၂ ေပ ႏွင့္  ၅ လက္မ

အနံ  ၁၂  ေပ ႏွင့္ ၅ လက္မ

အျမင့္ ၈ ေပ ႏွင့္ ၆ လက္မ ( အုတ္ခုံအပါအ၀င္ျဖစ္သည္ )

IN THIS TOMB

ON THE 19 TH MARCH 1919

WERE DEPOSITED THE MORAL REMAINS

OF THEBAW

THE LAST KING OF UPPER BURMA

WHO WAS DEPOSED ON THE 1ST

DECEMBER 1885

AND WAS REMOVED TO RATNAGIRI WERE

HE DIED ON

THE 15^TH DECEMBER 1916.

AT THE AGE OF 58

ALSO THE REMAINS OF TEIK SUPAYA

GALE

THEBAW’S MINOR QUEEN

WHO DIED AT RATNAGIRI ON THE 15^TH JUNE

1912

AGED 50.

အုတ္ဂူ ကမၺည္းစာကုိ ဖတ္ၿပီး မ်က္စိမလည္ေစခ်င္ပါ၊ ယခုအခါ အုတ္ဂူႏွစ္လုံးရွိရာမွာ တလုံးတြင္ သီေပါမင္းႏွင့္ စုဖုရားကေလးတုိ႔၏ အေလာင္းမ်ားကုိ ဂူသြင္းထားသည္ဟု သိရသည္။ ေနာင္တစ္ခ်ိန္တြင္ သီေပါမင္း၏ ပထမ သမီးေတာ္သည္ ကုလားလူမ်ိဳးႏွင့္ အိမ္ေထာင္ျပဳသည္ျဖစ္၍ ျမန္မာျပည္မျပန္ဘဲ ေနခဲ့ရာ သူေသလြန္ခဲ့ပါက သူ႔အေဖ အုတ္ဂူေဘးတြင္ အခုလို ဂူသြင္းေပး ရန္   ေတာင္းဆုိခဲ့ေသာေၾကာင့္ အုတ္ဂူေနာက္တစ္လုံး တည္ေဆာက္ေပး ရသည္ ဟူ၏။

သို႔ေသာ္လည္း အုတ္ဂူသည္ လူအမ်ားေတာင္းဆုိသည့္အတုိင္း ေဆာက္လုပ္ေပး ထားျခင္းသက္ သက္သာျဖစ္၏  အျဖစ္မွန္ကား ရတနာဂီရိၿမိဳ႕သည္ မိုးမ်ားေဒသ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ပထမသမီးေတာ္၏ အရုိးျပာမ်ားကို ဂူအတြင္း ထည့္သြင္းျခင္းမရွိပဲ ရတနာဂီရိ အမ်ိဳးသား သမိုင္းျပတုိက္တြင္ သိမ္းဆည္းထားသည္ဟု ဆုိသည္၊

 အရွင္ႏွစ္ပါး မိသားစု ေနထိုင္ခဲ့ရာ The Baw Gallary Room ပါတဲ့ 

KING THE BAW GALLARY ROOM အတြင္းမွ သီေပါမင္း၏ ေမြးဖြားခ်ိန္မွ နတ္ရြာစံကံေတာ္ကုန္ခ်ိန္အထိ အဂၤလိပ္တို႔ မွတ္တမ္းတင္ထားေသာ The Baw's  Biography အလယ္ပိုင္းတြင္ ဘုံေဘ ဘားမား BBTC ( Bombay Burma Teak/ Timber Corporation ) သစ္ကုမၼဏီႏွင့္ ျပႆနာတက္ပုံမ်ားကို မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။

ဒါကေတာ့ ျမန္မာစာေရးထားေသာ ေက်ာက္စာကုိ ေဇာက္ထိုးတတ္ထားေသာ ပထမသမီးေတာ္၏ အုတ္ဂူ

ေဘးပတ္ပတ္လည္ တုိက္တန္းမ်ား ၀န္းရံေနၿပီျဖစ္တဲ့ အုတ္ဂူမည္ကာမတၱထင္ရွားေသာ ျမန္မာဘုရင္၏ အုတ္ဂူမ်ား ( ဒီေနရာကို မနည္းရွာေဖြခဲ့ရတယ္ )

စံအိမ္ေတာ္ အတြင္းမွာေတာ့ သစ္သားေလွကားက ေကာင္းေနေသးတယ္

စံအိမ္ေတာ္ ေရွ႔တြင္ေတြ႔ရေသာ အေျမွာက္ပစ္လက္နက္ပ်က္မ်ား၊ အင္း ဒီဟာေတြကို ျမင္ေတာ့ မႏၱေလးနန္းတြင္းကို ေျပးျမင္ေယာင္မိပါဘိ

အပိုင္း ၃ ဆက္ပါအုံးမည္ ..