ဗုဒၶဘာသာ သမုိင္းအက်ဥ္း

ဗုဒၶဘာသာတုိ႔အတြက္ သိသင္႔သိထုိက္တဲ႔ ဗုဒၶ၀င္အက်ဥ္း (သုိ႔) ဗုဒၶဘာသာအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာအက်ဥ္းေလးပါ။ သိလုိသူမ်ားအတြက္ ရည္ရြယ္ကာ ေရးသား ပူေဇာ္လုိက္ပါသည္။

ဘုရားအေလာင္းေတာ္သည္ -၆၂၄-ဘီစီတြင္ (ျမန္မာလလုိ-၀ါဆုိလျပည့္၊ ၾကာသာပေတးေန႔တြင္) မယ္ေတာ္မာယာ၀မ္းၾကာ တုိက္တြင္ သေႏၶယူပါသည္။
ဘုရားေလာင္းသည္ -၆၂၃-ဘီစီ၊ (ျမန္မာလလုိ ကဆုန္လျပည့္၊ ေသာၾကာေန႔)တြင္ နီေပါႏုိင္ငံ၊ လုမၺိနီဥယ်ာဥ္၌ မယ္ေတာ္မာယာေဒ၀ီ၊ ခမည္းေတာ္သုေဒၶါဒနမင္းႀကီးတုိ႔မွ ေမြးဖြားခဲ႔ပါသည္။ ဘုရားေလာင္း နာမည္မွာ သိဒၶတၳျဖစ္ပါသည္။
(၁၆-ႏွစ္မွ ၂၉)ႏွစ္အထိ နန္းစည္းစိမ္းကုိ ခံစားပါသည္။)

ဘီစီ-၅၉၄-(ျမန္မာလလုိ-၀ါဆုိလျပည့္၊ တနလၤာေန႔)တြင္ အိမ္ရာတည္ေထာင္ လူ႔ေဘာင္ခြါကာ ေတာထြက္ေတာ္မူပါသည္။ (သက္ေတာ္ ၂၉-ႏွစ္ အရြယ္ ျဖစ္ပါသည္။)

၂၉-ႏွစ္မွ ၃၅-ႏွစ္အထိ ဒုကၠရစရိယာ-ပင္ပန္းေသာအက်င္႔ က်င္႔ခဲ႔ရပါသည္။)
ဘီစီ-၅၈၈-(ျမန္မာလလုိ-ကဆုန္လျပည့္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔)တြင္ သဗၺညဳတဉာဏ္ေတာ္ကုိ ရရွိေတာ္မူပါသည္။ (သက္ေတာ္ ၃၅-ႏွစ္ အရြယ္ျဖစ္ပါသည္။)
၄င္းဘီစီ-၅၈၈-(ျမန္မာလလုိ-၀ါဆုိလျပည့္ စေနေန႔)တြင္ ပထမဆုံးေသာ ဓမၼစၾကာသုတ္ေတာ္ကုိ ဗာရာဏသီၿမိဳ႕အနီး မိဂဒါ၀ုန္ ေတာမွာ ေဟာေတာ္မူပါသည္။

မွတ္ခ်က္။ ။ဗုဒၶဂယာႏွင္႔ မိဂဒါ၀ုန္ေတာသည္ -၁၈-ယူဇနာ/ မုိင္အားျဖင္႔ -၁၄၄-မုိင္ ေ၀းပါသည္။

ဓမၼစၾကာတရားပြဲမွာ လူသားအေနနဲ႔ ပဥၥ၀ဂၢီငါးဦးသာ ပါ၀င္ပါသည္။ ၄င္းတရားပြဲမွာ အရွင္ေကာ႑ညသည္ အ႐ုဏ္မတတ္မီ ေသာတာပန္တည္ပါသည္။
ေနာက္ဆက္လက္ၿပီး ဘုရားရွင္က-အနတၱလကၡဏသုတ္ကုိ ေဟာေသာအခါ ပဥၥ၀ဂၢီရဟန္းေတာ္ ငါးဦးစလုံး ရဟႏၱာ ျဖစ္ေတာ္မူၾကပါသည္။

ဘီစီ-၅၈၈-တြင္ ဘုရားရွင္သည္ ပထမဆုံးသာသနာျပဳခရီးစဥ္ကုိ စတင္ လုပ္ခဲ႔ပါသည္။

ဘီစီ-၅၄၃-(ျမန္မာလလုိ-ကဆုန္လျပည့္၊ အဂၤါေန႔)တြင္ ဘုရားရွင္ သက္ေတာ္(၈၀)၊ ၀ါေတာ္ (၄၅)တြင္ ကုသိနာ႐ုံ၊ အင္ၾကင္းေတာ၌ ပရိနိဗၺာန္ျပဳေတာ္မူပါသည္။ ကဆုန္လဆုပ္(၅)ရက္၊ တနဂၤေႏြေန႔တြင္ အေလာင္းေတာ္ကုိ မီးပူေဇာ္ပါသည္။

ပထမသဂၤါယနာ-
ဘုရားရွင္ သက္ေတာ္(၃၅-မွ-၈၀)အတြင္း၊ ၀ါေတာ္အေနအားျဖင္႔(၄၅)၀ါအတြင္း ေဟာၾကားခဲ႔ေသာ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကုိ တစ္စုတစ္ေ၀းတည္း စီးစဥ္ဖုိ႔ရန္ ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္ျပဳၿပီး တစ္လအၾကာ--

ဘီစီ-၅၄၃-မွာ ပထမဆုံး သဂၤါယနာကုိ ရာဇၿဂိဳလ္ၿမိဳ႕၊ သတၱပဏၰိလႈိဏ္ဂူ၌ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကုိ စုေပါင္းရြတ္ဆုိျခင္းဟူေသာ သဂၤါယနာတင္ၾကပါသည္။ ပထမသဂၤါယတင္ပြဲမွာ ဦးေဆာင္ဆရာေတာ္သည္ အရွင္မဟာကႆပျဖစ္၍ အရွင္ဥပါလိမေထရ္က ၀ိနည္းအရာတာ၀န္ယူ၍၊ အရွင္အာနႏၵာက သုတၱန္အရာတာ၀န္ယူပါသည္၊ အဖြဲ႔၀င္သံဃာေတာ္ (၅၀၀) ျဖစ္ပါသည္။ ၀ါေခါင္လဆုပ္ (၅)က စတင္က်င္းပကာ (၇)လၾကာပါသည္။ အေထာက္အပံ႔ဒကာေတာ္သည္ အဇာတသတ္မင္း ျဖစ္ပါသည္။

မွတ္ခ်က္။ ။ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ျပဳၿပီး ပထမသဂၤါယနာတင္ခ်ိန္က စတင္၍ (အဂၤလိပ္လုိ-B.E) သုန္းကာ ဗုဒၶသာသနာႏွစ္ကုိ စတင္ေရတြက္ပါသည္။ “သဂၤါယနာ”ဟူသည္ စုေပါင္းရြတ္ဆုိျခင္းဟု အဓိပၸါယ္ရပါသည္။

ဘုရားရွင္ေဟာၾကားခဲ႔ေသာ ပိဋကတ္ေတာ္တုိ႔ကုိ အရွင္မဟာကႆပစေသာ မေထရ္အဆက္ဆက္တုိ႔ ဆက္ကာဆက္ကာ ေဆာင္ယူထိန္းသိမ္းခဲ႔တဲ႔ အစဥ္အလာကုိ အစြဲျပဳ၍ “ေထရိက”၊ ေနာက္ မေထရ္အစဥ္အဆက္တုိ႔ ထိန္းသိမ္းခဲ႔ေသာ ဗုဒၶအယူ၀ါဒအေနအားျဖင္႔ “ေထရ၀ါဒသာသနာ”အျဖစ္ အမည္တြင္ခဲ႔ပါသည္။

ဒုတိယသဂၤါယနာ-
(BC -443/B.E-100) သာသႏွစ္ (၁၀၀)အေရာက္မွာ ေ၀သာလီၿမိဳ႕၊ ၀ါဠဳကာ႐ုံေက်ာင္းမွာ ဒုတိယသဂၤါယနာတင္ပါသည္။ ဦးေဆာင္ဆရာေတာ္သည္ အရွင္ယသျဖစ္ပါသည္။ အရွင္သဗၺမိမေထရ္ႏွင္႔ အရွင္ေရ၀တမေထရ္တုိ႔က အဓိကတာ၀န္ယူကာ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကုိ ရြတ္ဆုိၾကပါသည္။ အဖြဲ႔၀င္ သံဃာေတာ္ (၇၀၀) ျဖစ္ပါသည္။ (၈)လ ၾကာပါသည္။ အေထာက္အပံ႔ေပးေသာဒကာသည္ ကာလာေသာကမင္းျဖစ္ပါသည္။

တတိယသဂၤါယနာ-
(BC-249/B.E-300) သာသနာႏွစ္ (၃၀၀)အေရာက္မွာ ပါဋလိပုတ္ၿမိဳ႕ေတာ္၊ အေသာကာ႐ုံေက်ာင္း၌ တတိယသဂၤါယနာ တင္ပါသည္။ ဦးေဆာင္ဆရာေတာ္မွာ အရွင္မဟာေမာဂၢလိပုတၱတိႆမေထရ္ျဖစ္၍ အရွင္မဟာကႆပမေထရ္ႏွင္႔ ကာက႑၏သားျဖစ္ေသာ အရွင္ယသမေထရ္တုိ႔က အဓိက တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္ပါသည္။ အဖြဲ႔၀င္သံဃာေတာ္အေရအတြက္မွာ (၁၀၀၀) ျဖစ္ပါသည္။ ဤသံဂၤါယနာတင္ပြဲ၌ ၀ိနည္းေရးရာမ်ားကုိ အဓိကထားကာ ေဆြးေႏြးျခင္း ျပဳလုပ္ၾကပါသည္။ အေထာက္အပံ႔မင္းမွာ အေသာကမင္းႀကီးျဖစ္ပါသည္။ ဤတတိယသဂၤါယနာသည္ (၉)လ ၾကာပါသည္။

တတိယသဂၤါယနာတင္ၿပီးခ်ိန္ကစၿပီး (၉)တုိင္း (၉)ဌာနတုိ႔သုိ႔ အရွင္မဟာေမာဂၢလိပုတၱတိႆမေထရ္ႏွင္႔ အေသာကမင္းႀကီးတုိ႔ တာ၀န္ယူကာ သာသနာျပဳ ေစလႊတ္ေတာ္မူပါသည္။

(၉)တုိင္း (၉)ဌာနႏွင္႔ သာသနာျပဳမေထရ္မ်ား-
၁။ ကသၼီရႏွင္႔ဂႏၶာရအရပ္=အရွင္မဇၥ်ႏၱိကမေထရ္ ဦးေဆာင္ကာႂကြ။
၂။ မဟႎသကအရပ္=အရွင္မဟာေဒ၀မေထရ္ ဦးေဆာင္ကာႂကြ။
၃။ ၀န၀ါသိအရပ္= အရွင္ရကၡိတမေထရ္ ဦးေဆာင္ကာႂကြ။
၄။ အပရႏၱအရပ္=အရွင္ေယာနကဓမၼရကၡိတမေထရ္ ဦးေဆာင္ကာႂကြ။
၅။ မဟာရ႒အရပ္= အရွင္မဟာဓမၼရကၡိတမေထရ္ ဦးေဆာင္ကာႂကြ။
၆။ ေယာနကအရပ္=အရွင္မဟာရကၡိတမေထရ္ ဦးေဆာင္ကာႂကြ။
၇။ ဟိမ၀ႏၱာအရပ္= အရွင္မဇၥ်ိမမေထရ္ ဦးေဆာင္ကာႂကြ။
၈။ သု၀ဏၰဘူမိအရပ္= အရွင္ေသာဏမေထရ္ႏွင္႔ အရွင္ဥတၱရမေထရ္တုိ႔ ဦးေဆာင္ကာႂကြ။
၉။ တမၺပဏၰိ (သီဟုိဠ္)အရပ္=အရွင္မဟိႏၵမေထရ္ ဦးေဆာင္ကာႂကြ။

စတုတၳသဂၤါယနာ-
(B.C 94/ B.E 450) သာသနာေတာ္သကၠရဇ္ (၄၅၀)-အေရာက္တြင္ သီဟုိဠ္၊ မလယဇနပုဒ္၊ အာေလာကလႈိဏ္တြင္ စတုတၳသဂၤါယနာတင္ပါသည္။ ဦးေဆာင္ဆရာေတာ္မွာ မဟာဓမၼရကၡိတမေထရ္ျဖစ္၍ အဖြဲ႔၀င္ဆရာေတာ္အေရအတြက္သည္ (၅၀၀) ျဖစ္ပါသည္။ -၁-ႏွစ္အခ်ိန္ယူကာ သဂၤါယနာတင္ခဲ႔ၾကပါသည္။ အေထာက္အပံ့ေပးေသာဒကာသည္ ၀ဋၬဂါမဏိမင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဤစတုတၳသဂၤါယနာတြင္ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကုိ ေပရြက္တြင္ အကၡရာေရးျခင္းျဖင္႔ သဂၤါယနာတင္ခဲ႔ၾကပါသည္။

ႏုိင္ငံမ်ားႏွင္႔ ဗုဒၶသာသနာေရာက္ရွိပုံ-

ဗုဒၶဘာသာႏွင္႔ျမန္မာႏုိင္ငံ-
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ 3rd Century A.D-တြင္ ဗုဒၶသာသနာ စတင္ေရာက္ရွိပါသည္။

ဗုဒၶဘာသာနဲ႔တ႐ုတ္ႏုိင္ငံ-
တ႐ုတ္ႏုိင္ငံမွာ 1st Century A.D-တြင္ ဗုဒၶဘာသာစတင္ေရာက္ရွိပါသည္။

ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ ဗီယက္နမ္ႏုိင္ငံ-
ဗီယက္နမ္ႏုိင္ငံမွာ A.D 189-တြင္ ဗုဒၶဘာသာစတင္ေရာက္ရွိပါသည္။ တ႐ုတ္မွ တဆင္႔ေရာက္ရွိျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ဗုဒၶဘာသာႏွင္႔ ကုိရီးယားႏုိင္ငံ-
ကုိရီးယားႏုိင္ငံမွာ A.D 372-ႏွစ္တြင္ ဗုဒၶဘာသာစတင္ေရာက္ရွိပါသည္။

ဗုုဒၶဘာသာႏွင္႔ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ-
ဂ်ပန္ႏုိင္ငံသုိ႔ A.D ၅၅၂၊ သာသနာေတာ္ႏွစ္ -၁၀၉၅-တြင္ ဗုဒၶသာသနာစတင္ေရာက္ရွိပါသည္။

ဗုဒၶဘာသာႏွင္႔ ကေမၻာဒီယားႏုိင္ငံ-
ကေမၻာဒီးယားႏုိင္ငံသုိ႔ A.D -၅-ရာစုတြင္႔ ဗုဒၶဘာသာစတင္ေရာက္ရွိပါသည္။

ဗုဒၶဘာသာႏွင္႔ ထုိင္းႏုိင္ငံ-
ထုိင္းႏုိင္ငံသုိ႔ A.D -၆-ရာစု၊ သာသနာေတာ္ႏွစ္ -၁၃၀၀-တြင္ ဗုဒၶသာသနာစတင္ေရာက္ရွိပါသည္။

ဗုဒၶဘာသာႏွင္႔ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံ-
အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံသုိ႔ A.D -၆-ရာစုတြင္ ဗုဒၶသာသနာေရာက္ရွိပါသည္။

ဗုဒၶဘာသာႏွင္႔ တိဗက္ႏုိင္ငံ-
တိဗက္ႏုိင္ငံသုိ႔ A.D -၇-ရာစုတြင္ ဗုဒၶသာသနာစတင္ေရာက္ရွိပါသည္။

ဗုဒၶဘာသာႏွင္႔ ႐ုရွားႏုိင္ငံ-
႐ုရွားႏုိင္ငံသုိ႔ A.D -၁၇-ရာစုတြင္ ဗုဒၶသာသနာစတင္ေရာက္ရွိပါသည္။

အိႏၵိယႏုိင္ငံႏွင္႔ ဗုဒၶသာသနာ-
အိႏၵိယႏုိင္ငံတြင္ A.D -၆-ရာစုေလာက္ကစၿပီး ဗုဒၶသာသနာ တေျဖးေျဖး ကြယ္ေပ်ာက္သြားခဲ႔ပါသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံ ပုဂံဗုဒၶသာသနာ-
ျမန္မာႏုိင္ငံ ပုဂံသုိ႔ A.D -၁၁-ရာစုေလာက္တြင္ ဗုဒၶသာသနာေရာက္ရွိပါသည္။ အရွင္အရဟံႏွင္႔ အေနာရထာမင္းႀကီးတုိ႔ ဦးစီးကာ ျမန္မာျပည္ဗုဒၶသာသနာ ပုိမုိစည္ပင္ျပန္႔ပြားေအာင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ႔ၾကပါသည္။

ပဥၥမသဂၤါယနာ-
A.D -၁၈၇၁/ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ႏွစ္ -၂၄၁၅-ခု/ ျမန္မာသကၠရစ္ -၁၂၃၂-ခုႏွစ္၊ တန္ေဆာင္မုန္းလတြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၊ မႏၱေလးေတာင္ေျခတြင္ ပဥၥမသဂၤါယနာတင္ပါသည္။ ဦးေဆာင္ဆရာေတာ္မွာ မႏၱေလး၊ ဒကၡိဏာရာမေက်ာင္းတုိက္ဆရာေတာ္ အရွင္ဇာဂရာဘိ၀ံသမေထရ္ျဖစ္၍၊ အဖြဲ႔၀င္ဆရာေတာ္အေရအတြက္မွာ ၂၄၀၀-ျဖစ္ပါသည္။ အေထာက္အပံ႔ဒကာမွာ မင္းတုန္းမင္းႀကီး ျဖစ္ပါသည္။
ဤ ပဥၥမသဂၤါယနာတြင္ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကုိ ေက်ာက္ထက္အကၡရာတင္ျခင္းျဖင္႔ သဂၤါယနာ တင္ခဲ႔ၾကပါသည္။ ေက်ာက္ခ်ပ္ေရ-၇၂၉-ခ်ပ္ရွိပါသည္။ ေက်ာက္ထက္အကၡရာတင္ရာ၌ ၾကာခ်ိန္မွာ (၇)ႏွစ္၊ (၆)လႏွင္႔ (၁၄) ရက္ၾကာပါသည္။

ဗုဒၶသာသနာေတာ္အလံႏွင္႔ သမုိင္း-
A.D -၁၈၈၀-ခုႏွစ္တြင္ ဗုဒၶသာသနာ႔အလံကုိ အေမရိကန္ႏုိင္ငံသား စစ္ဗုိလ္ႀကီး -Henry Steel Olcott-က စတင္ တီထြင္ခဲ႔ျခင္းျဖစ္ပါသည္။

အဂၤလန္ႏုိင္ငံ၌ ပထမဆုံးေသာ ဗုဒၶသာသနာ႔အဖြဲ႔အစည္း-
A.D -၁၈၈၁-ခုႏွစ္တြင္ အဂၤလန္ႏုိင္ငံတြင္-ပါဠိက်မ္းစာအဖြဲ႔အစည္း-ဆုိၿပီး ပထမဆုံးေသာ ပိဋကတ္အဖြဲ႔အစည္း အဂၤလန္ႏုိင္ငံတြင္ စတင္ေပၚေပါက္ခဲ႔ပါသည္။ တည္ေထာင္သူမွာ -T.W. Rhys Davids- ျဖစ္ပါသည္။ သူသည္ မူရင္း ခရစ္စ္ယာန္ဘာသာ၀င္ျဖစ္ပါသည္။

ဗုဒၶဘာသာ အိႏၵိယႏုိင္ငံတြင္ျပန္လည္ေမြးဖြားျခင္း-
A.D -၁၈၉၁-ခုႏွစ္တြင္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံမွ အနာဂါရိကဓမၼပါလသူေတာင္စင္ႀကီးဦးေဆာင္ကာ အိႏိၵယႏုိင္ငံ၊ ဗုဒၶဂယာမွာ မဟာေဗာဓိအဖြဲ႔အစည္းဆုိၿပီး ဗုဒၶဘာသာ ျပန္လည္တည္ေထာင္ပါသည္။
A.D -၁၉၅၆-ခုတြင္ အိႏိၵယႏုိင္ငံသား Dr. B.R Ambedkar-ဦးေဆာင္ၿပီး အိႏိၵယႏုိင္ငံတြင္ ဗုဒၶသာသနာပုိမုိ ျပန္႔ပြားေအာင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ႔ပါသည္။ ၁၉၅၆-ခု၊ ေအာက္တုိဘာ -၁၄-ရက္တြင္ အိႏိၵယႏုိင္ငံသား (၁)သန္းခန္႔ ဗုဒၶဘာသာအျဖစ္သုိ႔ ကူးေျပာင္းၾကပါသည္။

ဆ႒သဂၤါယနာ-
A.D ၁၉၅၄-၅၆/ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ႏွစ္ ၂၄၉၈-ခု၊ ျမန္မာသကၠရဇ္ ၁၃၁၆-ခု၊ ကဆုန္လျပည့္ေန႔တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ ကမၻာေအး၊ မဟာပါသာဏလႈိဏ္ဂူ၌ ဆ႒သဂၤါယနာတင္ပါသည္။ ဦးေဆာင္ဆရာေတာ္မွာ ေညာင္ရမ္းဆရာေတာ္ အရွင္ေရ၀တမေထရ္ျဖစ္၍၊ အဓိကတာ၀န္ယူ ရြတ္ဖတ္သရဇၥ်ာယ္ေသာမေထရ္မ်ားမွာ မဟာစည္ဆရာေတာ္ႏွင္႔ မင္းကြန္းဆရာေတာ္တုိ႔ ျဖစ္ပါသည္။

အဖြဲ႔၀င္ဆရာေတာ္အေရအတြက္မွာ ေထရ၀ါဒ (၅)ႏုိင္ငံ (သီရိလကၤလာ၊ ျမန္မာ၊ ထုိင္း၊ ေလာ၊ ကေမၻာဒီယား)တုိ႔မွ (၂၅၀၀)ေသာ မေထရ္တုိ႔ျဖစ္ပါသည္။ အျခားေသာ ႏုိင္ငံ (၂၄)ႏုိင္ငံတုိ႔မွလည္း အကူအညီမ်ား ေပးၾကပါသည္။ အေထာက္အပံ႔ဒကာမွာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုႏွင္႔ ျမန္မာျပည္သူ၊ ျပည္သားမ်ား ျဖစ္ပါသည္။

မွတ္ခ်က္။ ။ဤဆ႒သဂၤါယနာတင္ပြဲမွာ ပါဠိေတာ္တင္မက အ႒ကထာ၊ ဋီကာမ်ားကုိပါ ျပန္လည္ စစ္ေဆးဆုံးျဖတ္ျခင္းျဖင္႔ သဂၤါယနာတင္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။

အိႏၵိယႏုိင္ငံႏွင္႔ ၀ိပႆနာ-
A.D -၁၉၆၅၊ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ႏွစ္ -၂၅၁၂-ခုႏွစ္တြင္ ဆရာႀကီးဦးဂုိအင္ကာဦးေဆာင္ၿပီး အိႏၵိယႏုိင္ငံတြင္ ဗုဒၶဘာသာ ၀ိပႆနာတရား ျပန္လည္ အျမစ္တြယ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ပါသည္။

ပထမဆုံးေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀က္ဘ္ဆုိက္-
A.D -၁၉၉၈-ေမလတြင္ Nibbana.com-ဟူေသာ ပထမဆုံးဗုဒၶဘာသာ၀က္ဘ္ဆုိက္ကုိ အဂၤလန္ႏုိင္ကေန ဖန္တီးႏုိင္ခဲ႔ပါသည္။

အာဖစ္ဂန္နစ္တန္မွ (Bamiyan)ဗမီယန္ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္-
A.D-၂၀၀၁၊ မတ္လတြင္ အာဖစ္ဂန္နစ္တန္မွ ကမၻာ႔အံဖြယ္ရပ္ေတာ္မူ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ကုိ တာလီဘမ္တုိ႔၏ ဖ်က္ဆီးျခင္းကုိ ခံခဲ႔ရပါသည္။

မွာပါရေစ။ ။အထက္ပါဗုဒၶ၀င္(သုိ႔) ဗုဒၶဘာသာအေၾကာင္းသိေကာင္းစရာအက်ဥ္းသည္ ေမေမ႔လျပည့္၀န္းေလး စုစည္းထားေသာ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ပတ္သက္တဲ႔ အခ်က္အလက္မ်ားကုိ တင္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။ တခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားမွာ မူကြဲ စသည္အားျဖင္႔ ကြဲလြဲေနျခင္း ရွိေကာင္း ရွိႏုိင္ပါသည္။ အခုေမေမ႔လျပည့္၀န္းေလး တင္ျပတဲ႔မူသည္ ေထရ၀ါဒမေထရ္မ်ား လက္ခံထားေသာ ဘီစီ၊ ေအဒီႏွစ္မ်ားျဖစ္ပါသည္။

ကုိးကား--
၀ိနည္းစူဠ၀ါပါဠိေတာ္
ပါရာဇိက႑အ႒ကထာ
မဟာ၀ံသ
စူဠ၀ံသ
ဦးသာျမတ္ “Buddhism in Southeast Asia”
www.nibbana.com