နိဗၺာန္ ဂုဏ္ရည္မ်ား

`နိဗၺာန္´ဆိုသည္မွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား၏ အဆုံးစြန္ ဘာသာေရး ရည္မွန္းခ်က္ ျဖစ္ေပသည္။ မဟာယာန ႏွင့္ ေထရ၀ါဒ ဟူ၍ဂိုဏ္းၾကီး ႏွစ္ခုကြဲ သကဲ့သို႔ နိဗၺာန္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အယူအဆမွာလည္း ကြဲျပားသည္။ မဟာယာန က်မ္းမ်ားတြင္ နိဗၺာန္ကို သုခခ်မ္းသာတို႔ျဖင့္ ျပည့္စုံသည့္ ဘံုဗိမာန္အျဖစ္၎၊ သံသရာသည္ပင္ နိဗၺာန္ျဖစ္သည္ ဟူ၍၎ ကြဲျပားေသာ အယူအဆမ်ား၊ သေဘာတရားမ်ားကို တင္ျပထားသည္။ သို႔ေသာ္ ေထရ၀ါဒတြင္မူ ဆရာစဥ္ဆက္ ႏွင့္ က်မ္းဂန္မ်ားတြင္ နိဗၺာန္သည္ တည္ေနရာဘံုအျဖစ္ မယူဆ၊မသတ္မွတ္သင့္ေၾကာင္း၊ သံသရာႏွင့္ ဆက္စပ္မႈကင္းမွ သာလွ်င္ `နိဗၺာန္´ ျဖစ္ေၾကာင္း အစရွိသျဖင့္ တိက်စြာရွင္းလင္းျပဆိုထားေပသည္။

နိဗၺာန္ သည္ အဘိဓမၼာ တြင္ အသခၤတ ဓမၼအစစ္အမွန္ျဖစ္ပါတယ္။ ယင္း အစစ္အမွန္တရားကို အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ အဓိပၸါယ္ ဖြင္႔ဆိုမႈမ်ားေၾကာင့္လည္း နိဗၺာန္ အယူအဆသည္ ဗုဒၶဘာသာေလာကတြင္ သာမက အျခား အေတြးအေခၚပညာရွင္မ်ား ၊ ဘာသာ၀င္မ်ားၾကားတြင္ပါ စိတ္၀င္စားစရာ ထင္ရွားလာရပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ရွိသမွ်ေသာ သမိုင္းတေလွ်ာက္ အဓိပၸါယ္ ဖြင္႔ဆိုမႈမ်ားသည္ နိဗၺာန္ ဟူသည္မည္သည္႔ အရာျဖစ္ေၾကာင္း တိက်ရွင္းလင္းေသာ အေျဖသို႔ မေရာက္ခဲ႔ၾကပါ။ ထိုသို႔ ျဖစ္ရျခင္းမွာ

1. က်မ္းျပဳသူ အသံုးျပဳေသာ ဘာသာစကားတြင္ ကန္႔သတ္ခ်က္ရွိေနေသာေၾကာင္႔ ျဖစ္သည္ ။
2. က်မ္းျပဳသူ ကိုယ္တိုင္ နိဗၺာန္ ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳသည္အထိ က်င္႔ၾကံအားထုတ္မႈမရွိေသာေၾကာင္႔ ျဖစ္သည္။
3. က်င္႔ၾကံအားထုတ္ေသာ္လည္း နိဗၺာန္ႏွင္႔ ထပ္တူထပ္မွ် ႏွိုင္းယွဥ္ျပစရာ မည္သည္႔အရာမွ မရိွေသာေၾကာင္႔လည္း ျဖစ္ပါသည္။

တဏွာကုန္ဆံုးရာနိဗၺာန္

နိဗၺာန္ ဟူသည္ ပါဠိစာလံုး နိဗၺာန ဟူေသာ ပုဒ္မွ လာသည္ ။ ျငိမ္းေအးသည္ ဟု ဆိုလိုသည္ ။ ထို႔ေၾကာင္႔ ေလာဘ၊ေဒါသ၊ေမာဟ မီးမ်ားကို ျငိမ္းသတ္ႏိုင္ျခင္းသည္ နိဗၺာန္ျဖစ္သည္ ။ (ရတနသုတ္တြင္ ေတြ႔ႏိုင္သည္။)
တဖန္ နိဗၺာန ဟူေသာ ပုဒ္သည္ ပါဠိဘာသာ နိ+ ၀ါန =နိ ႏွင္႔ ၀ါန ကို ေပါင္းထားျခင္းျဖစ္သည္ ။ နိ - မရွိ၊ လြတ္ေျမာက္ျခင္း ၊ ထြက္ခြာျခင္း ။ ၀ါန - တဏွာ ။ နိ၀ါန = နိဗၺာန = တဏွာမရွိျခင္း ၊ တဏွာမွ ကင္းလြတ္ျခင္း ျဖစ္သည္။
ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶက်မ္းဂန္အရ ၃၁-ဘံု၌ ရွိၾကေသာ သတၱဝါတို႔သည္ သံသရာလည္ၾကရာတြင္ ၃၁-ဘံုမွ စိတ္၏ လံုးဝခ်မ္းသာရာျဖစ္ေသာ ကိေလသာမ်ားမွ လြတ္ကင္းရာကို နိဗၺာန္ဟု ေခၚသည္။ နိဗၺာန္တြင္ လူတုိ႔၏ ဒုကၡအားလံုးမွ လြတ္ၿငမ္းၿပီး နိဗၺာန္ သုိ႔ေရာက္ရွိၿပီးေနာက္ သံသရာ အသစ္တဖ္ျပန္လည္ျခင္း မရွိေတာ့ေပ။ နိဗၺာန္သည္ ေကာင္းဘံုကဲ့သုိ႔ ေနရာအျဖစ္ မရွိေပ။
အခ်ဳပ္အားျဖင့္ နိဗၺာန္ဆိုသည္မွာ တက္မက္မႈ၊ တြယ္တာမႈ ကင္းရာ(မျဖစ္ရာ) ဟူ၍ အဓိပၸါယ္ရသည္။ ဘ၀တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခုကို ဆက္စပ္ေပးတတ္ေသာ တက္မက္မႈ (တဏွာ) မျဖစ္ရာ ကုန္ဆံုးရာ (တဏွာ)မွ လြတ္ေျမာက္ရာ လြတ္ေျမာက္ေၾကာင္းပင္ ျဖစ္သည္။

မိလိႏၵမင္းႏွင္႔ အရွင္နာဂသိန္ တို႔၏ နိဗၺာန္ဆုိင္ရာ အေမး အေျဖ

ေထရ္ - မင္းၾကီး ၊ေကာင္းကင္ႏွင္႔ နိဗၺာန္ သည္ ထင္ရွားရွိ၏ ။ သို႔ေသာ္ တစံုတရာေသာ အေၾကာင္းေၾကာင္႔မွ် မျဖစ္။
မင္း - ဒီလိုဆို အရွင္ဘုရားသည္ မရွိေသာတရားကို နိဗၺာန္ ဟု ညႊန္ျပမိေလျပီ။
ေထရ္ - မင္းၾကီး နိဗၺာန္ ဟူသည္ ရွိ၏ ။ မေနာ၀ိဥာဥ္ျဖင္႔ သိအပ္၏ ။ စင္ၾကယ္ျမင္႔ျမတ္ေသာ ၊အေႏွာက္ အယွက္ အပိတ္အပင္ ကင္းေသာ ၊ ကာမဂုဏ္ အာမိသ ကင္းေသာ စိတ္ျဖင္႔ ေကာင္းစြာ က်င္႔ေသာ အရိယာတို႔သည္ နိဗၺာန္ ကို သိႏိုင္ ၊ျမင္ႏိုင္သည္။
မင္း - အရွင္ဘုရား၊ နိဗၺာန္သည္ မရွိတရား မဟုတ္လ်ွင္ နိဗၺာန္ကို ဥပမာျဖင္႔ ျပေတာ္မူပါ ။ နိဗၺာန္ ဟူသည္ အဘယ္လို႔နည္း ။

ေထရ္ - မင္းၾကီး ၊ ေလဆိုေသာ အရာ သည္ ရွိသည္ မဟုတ္ေလာ ။
မင္း - ရွိပါသည္ ၊ အရွင္ ။
ေထရ္ - ေလသည္ အဆင္း ၊ ပံုသ႑ာန္ အၾကီးအေသး အရွည္ အတို မည္သို႔ ရွိပါသနည္း ။
မင္း - ေလကို ညႊန္ျပ ၊ေဖာ္ျပရန္ မျဖစ္ႏိုင္ပါ ။
ေထရ္ - သို႔ဆိုလ်ွင္ ေလမရွိသေလာ ၊ ေလသည္ မရွိတရားေလာ။
မင္း - ေလသည္ ရွိပါ၏ ။ ေလကို ညႊန္ျပ ရန္ေတာ႔ မစြမ္းပါ ။သို႔ေသာ္ ေလရွိသည္ကို ႏွလံုးသား၌ သိေနပါသည္ ။ ႏွာသီး၀၌ တိုးေနပါသည္ ။ထိုတိုးေသာ လကၡဏာ အားျဖင္႔လည္း သိပါသည္။
ေထရ္ - မင္းၾကီး နိဗၺာန္ သည္လည္း ထိုသို႔ပင္ ျဖစ္၏။ ျငိမ္းခ်မ္းမႈရရွိေသာ လကၡဏာ အားျဖင္႔ ထင္ရွားရွိေၾကာင္းသိရာ၏။ ေလကဲ႔သို႔ပင္ အဆင္းအားျဖင္႔ ၄င္း ၊ ပံုသ႑ာန္ အားျဖင္႔ ၄င္း ညႊန္ျပရန္ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။

မင္း - လက္ခံပါျပီ ဘုရား ။ ဆက္၍ေမးလိုသည္မွာ နိဗၺာန္ သည္ တည္ရာအရပ္ရွိပါသေလာ။
ေထရ္ - မင္းၾကီး ၊ နိဗၺာန္ သည္ တည္ရာအရပ္ မရွိပါ။
မင္း -နိဗၺာန္ သည္ တည္ရာအရပ္ မရွိျငား ၊ နိဗၺာန္ သည္ မရွိႏိုင္ ၊ နိဗၺာန္ ကို မည္ကဲ႔သို႔ မ်က္ေမွာက္ျပဳႏိုင္သနည္း။
ေထရ္ - မင္းၾကီး ၊ နိဗၺာန္ သည္ အျမဲအစြဲတည္ေနရာ အရပ္မရွိေသာ္လည္း နိဗၺာန္ သည္ ရွိ၏ ။ ေကာင္းစြာက်င္႔ၾကံ ႏွလံုးသြင္းမႈျဖင္႔ နိဗၺာန္ ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳႏိုင္၏။

ဥပမာ - မီးသည္ ထင္ရွားရွိ၏ ။ထိုမီး၏ အျမဲအစြဲတည္ေနရာ အရပ္သည္ မရွိသကဲ႔သို႔ ျဖစ္၏။ ေက်ာက္ခဲ ႏွစ္လံုး ခတ္မွ ၊ ၀ါးႏွစ္လံုးပြတ္မွ မီးျဖစ္လာ ၊ ရလာသကဲ႔သို႔ ျဖစ္၏။
စၾကဝေတးမင္းတို႔ ရရွိအပ္ေသာ စၾကာရတနာ ၊ မိဖုရားရတနာ ၊ သူၾကြယ္ ရတနာ ၊ ဆင္ရတနာ ၊ျမင္းရတနာ စေသာ ရတနာ (၇)ပါးတို႕ သည္လည္း တည္ေနရာ မထင္ရွားေပ ။ မင္းက်င္႔တရားေကာင္းမြန္သူထံသို႕ ကပ္ေရာက္လာၾကကုန္၏ ။ ထို႔အတူ သင္႔ေတာ္ေသာ ႏွလံုးသြင္းမႈျဖင္႔ က်င္႔ၾကံအားထုတ္သူတို႔ သာ နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳႏိုင္ၾကကုန္၏ ။
မင္း - လက္ခံပါျပီ ဘုရား ။ ။

နိဗၺာန္ ႏွစ္မ်ဳိး

ဗုဒၶဘာသာအရ နိဗၺာန္ ႏွစ္မ်ဳိးရွိသည္။
1. သဥပါဒိေသသ နိဗၺာန္
2. အႏုပါဒိေသသ နိဗၺာန္ တို႔ျဖစ္သည္။
သဥပါဒိေသသ နိဗၺာန္
မေသမွီ ဤရုပ္နာမ္ ျဖစ္ေသာ ဤခႏၶာကိုယ္ႀကီးရွိေနစဥ္ အေတာအတြင္း ရေသာ မဂ္ဖိုလ္ခ်မ္းသာကို သဥပါဒိေသသ နိဗၺာန္ဟု ေခၚသည္။
• ပထမမဂ္ဉာဏ္ရေသာ ေသာတာပန္သည္ ေသာတာပတၱိမဂ္ကို ျမင္အပ္၊ ရအပ္ေသာ သဥပါဒိေသသ နိဗၺာန္ ကိုရ၏။
• ဒုတိယမဂ္ဉာဏ္ရေသာ သကဒါဂါမ္သည္ သကဒါဂါမိမဂ္ကို ျမင္အပ္၊ ရအပ္ေသာ သဥပါဒိေသသ နိဗၺာန္ ကိုရ၏။
• တတိယမဂ္ဉာဏ္ရေသာ အနာဂါမ္သည္ အနာဂါမိမဂ္ကို ျမင္အပ္၊ ရအပ္ေသာ သဥပါဒိေသသ နိဗၺာန္ ကိုရ၏။

အႏုပါဒေသသ နိဗၺာန္

ေသၿပီးေနာက္ ဘ၀မကူးေတာ့ပဲ ရအပ္ေသာမဂ္ဖိုလ္ခ်မ္းသာကို အႏုပါဒိေသသ နိဗၺာန္ဟု ေခၚသည္။
• စတုတၳမဂ္ဉာဏ္ရေသာ ရဟႏၲာသည္ သဥပါဒေသသ နိဗၺာန္ကိုရ၍ မေသမွီ ခႏၶာရွိစဥ္ အေတာအတြင္း နိဗၺာန္သႏၲိသုခ ခ်မ္းသာႀကီးကို (၇)ရက္ထိ မစား၊ မေသာက္၊ မအိပ္ပဲ ၀င္စား၍ ေနႏိုင္၏။ ေသေသာအခါ ခႏၶာျပန္မရေတာ့ပဲ ဘ၀တစ္ဖန္ ျပန္မျဖစ္ေတာ့သည့္ အႏုပါဒိေသသ နိဗၺာန္ကို စံ၀င္ႏိုင္ၾကရပါသည္။

နိဗၺာန္၏ ဂုဏ္ပုဒ္မ်ား
1. မာန္မယစ္ရာ နိဗၺာန္။ ( မဒနိမၼဒန)
2. တဏွာမြတ္သိပ္ျခင္းကို ပယ္ေဖ်ာက္ရာ နိဗၺာန္။ (ပိပါသ၀ိနယ)
3. ကာမဂုဏ္ အာလယကို အႂကြင္းမဲ့ခြာရာ နိဗၺာန္။ (အာလယသမုဂၣါဋ)
4. ၀ဋ္သံုးပါးမွ ကင္းျပတ္ရာ နိဗၺာန္။ (၀႗ဳပေစၦဒ)
5. တဏွာကုန္ၿငိမ္းရာ နိဗၺာန္။ (တဏွာကၡယ)

6. ရာဂကင္းလြတ္ရာ နိဗၺာန္။ (၀ိရာဂ)
7. တဏွာ၏ခ်ဳပ္ရာ နိဗၺာန္။ (နိေရာဓ)
8. အျမဲခိုင္ခန္႔ေသာ နိဗၺာန္။ (ဓု၀)
9. အိုျခင္းမရွိေသာ နိဗၺာန္။ (အဇရ)
10. သံသရာခ်ဲ႕တတ္ေသာ တရားမရွိေသာ နိဗၺာန္။ (နိပၸပဥၥ)

11. မေဖာက္မျပန္ မွန္ကန္ေသာ နိဗၺာန္။ (သစၥ)
12. သံသရာ၏ ဟိုမွာဘက္ကမ္းျဖစ္ေသာ နိဗၺာန္။ (ပါရ)
13. ဉာဏ္ႏံု႔သူတို႔ အလြန္ျမင္ႏိုင္ခဲေသာ နိဗၺာန္။ (သုဒုဒၵသ)
14. ကိေလသာကင္းေ၀း ခ်မ္းေအးေသာ နိဗၺာန္။ (သိ၀)
15. ေသျခင္းကင္းရာ နိဗၺာန္။ (အမတ)

16. ၿငိမ္းခ်မ္းရာ ေဘးကင္းရာ နိဗၺာန္။ (ေခမ)
17. သခၤါရကင္းဖြယ္ အံ့ဖြယ္သူရဲ မျဖစ္ဖူးေသာ နိဗၺာန္။ (အဗၻဳတ)
18. ေဘးမရွိေသာ ေႏွာက္ယွက္ပူပန္ျခင္းကင္းရာ နိဗၺာန္။ (အနီတိက)
19. ၀ဋ္ဆင္းရဲမွ ေစာင့္ေရွာက္ရာ နိဗၺာန္။ (တာဏ)
20. ေဘးရန္လြတ္ေရွာင္း ပုန္းေအာင္းရာ နိဗၺာန္။ (ေလဏ)

21. ၾသဃမလႊမ္းေသာ ကြၽန္းတည္းဟူေသာ နိဗၺာန္။ (ဒီပ)
22. ကိေလသာမွ စင္စစ္ စင္ၾကယ္ေသာ နိဗၺာန္။ (၀ိသုဒၶိ)
23. သူေတာ္ေကာင္းတို႔ ေတာင့္တအပ္ေသာ နိဗၺာန္။ (၀ရ)
24. သိမ္ေမြ႔ႏူးညံ့ေသာ နိဗၺာန္။ (နိပုဏ)
25. အေၾကာင္းတရား မျပဳျပင္အပ္ေသာ နိဗၺာန္။ (အသခၤတ)

26. ကိေလသာမွ လြတ္ေသာ နိဗၺာန္။ (ေမာကၡ)
27. အထူးသျဖင့္ ခ်ီးမြမ္းအပ္ေသာ နိဗၺာန္။ (ေသ႒)
28. အတုမရွိ အလြန္ျမတ္ေသာ နိဗၺာန္။ (အႏုတၱရ)
29. ေလာကသံုးပါး၏ ဆံုးရာ နိဗၺာန္။ (ေလာကႆႏၲ)

ဆင္တူေ၀ါဟာရ ႏွင္႔ ပရိယာယ္ အေဟာမ်ားကိုပါ ဘာသာျပန္လွ်င္ နိဗၺာန္ ၏ ဂုဏ္ပုဒ္မ်ားမွာ -

ကံ၊စိတ္၊ဥတု ၊ အာဟာရ တုိ႔၏ ျပဳျပင္စီရင္ ျခင္းမွ လြတ္ေသာ တရား ၊ အလံုးစံုျငိမ္းခ်မ္းျခင္း ၊ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ မရိွေသာ ေအးျငိမ္းခ်မ္းသာမႈ ၊ တဏွာမရွိျခင္း ၊ တဏွာမွ ကင္းလြတ္ျခင္း ၊ ဒုကၡမွ အျပီးတိုင္လြတ္ေျမာက္ျခင္း ၊ ေမြး၊အို၊နာ၊ေသ မရွိျခင္း ၊ စြန္႔လြတ္ျခင္း ၊ လြတ္ေျမာက္ျခင္း ၊ မကပ္ျငိျခင္း ၊ ဘ၀ မရွိျခင္း ၊ ပူေဆြးမႈ မရွိျခင္း ၊ ငိုေၾကြးမႈမရွိျခင္း ၊ေသာက မရွိျခင္း ၊ အညစ္အေၾကး ကိေလသာ မရွိျခင္း စသည္တို႔ျဖစ္သည္။
ဒီဃနိကာယ္ မဟာ သတိပဌာန သုတ္ေတာ္(အဌကထာ )မွ ဂုဏ္ပုဒ္မ်ားျဖစ္သည္ ။ သဠာယတန - သံယုတ္ပါဠိေတာ္ လာ ဂုဏ္ပုဒ္ မ်ားကို ပထမ ေရႊက်င္ဆရာေတာ္ဘုရား အနက္ေပးထားရာ နိဗၺာန္ ၏ ဂုဏ္ပုဒ္ (၃၀) ရွိေသးသည္။

ဒုကၡ နိေရာဓ သစၥာ ၊ သုညတ ၊ အမတ ၊ နိဗၺာန္ ၊ အသခၤတ ၊ အဘူတ ၊ သႏၱိ ၊ ေခမ စေသာ ေ၀ါဟာရ အားလံုးကို ဘာသာျပန္လွ်င္ လြန္စြာ မ်ားေပလိမ္႔မည္ ။ ထို႔ေၾကာင္႔လည္း တိုတိုရွင္းရွင္းႏွင္႔ ထိထိမိမိ အတိအက် နားလည္ေအာင္ ေဖာ္ျပႏိုင္ေသာ ဘာသာစကားမရွိ ဟု ဆိုၾကရေပသည္ ။ အဂၢသာ၀ကၾကီးမ်ား ၊ ရဟႏၱာၾကီးမ်ား ၏ နိဗၺာန္ ကို ဖြင္႔ဆိုခ်က္မ်ားသည္လည္း တမူထူးျခားၾကေသးသည္။
တင္ျပခဲ႔ သမွ်တြင္ နိဗၺာန္ဆုိတာ အသခၤတ ဓမၼအစစ္အမွန္ျဖစ္ေၾကာင္း ၊ရွိေၾကာင္း ႏွင့္ နိဗၺာန္ကို ရရွိရန္ ျပည္႔စံုသိရွိနားလည္ရန္ သတိပဌာန္ေလးပါးသည္သာ တစ္ေၾကာင္းတည္းေသာ လမ္းစဥ္ျဖစ္ေၾကာင္း ကို သတိျပဳမိရင္ ကိုယ္ႏွစ္သက္ရာ ဂုဏ္ပုဒ္မ်ားႏွင့္ ၾကည္ညိဳလို႔ ရပါသည္။

နိဗၺာန္၏ ဂုဏ္ေက်းဇူးတို႔ကို သိေအာင္ျပဳ၍ အဖန္ဖန္ ႏွလံုးသြင္းရာ၏၊ ဆင္ျခင္ေအာက္ေမ့ရာ၏၊
ဤသို႔ နိဗၺာန္၏ဂုဏ္တို႔ကို အသီးသီး ဆင္ျခင္ ေအာက္ေမ့သည္ရွိေသာ္ အလြန္ စိတ္ၾကည္လင္၏၊ ဉာဏ္ထက္ၿမက္၏၊ စိတ္ေအးခ်မ္းတည္ၾကည္၏၊ ဥပစာရ စ်ာန္ကိုရၿပီးသည္႔ေနာက္ မဂ္ဖိုလ္ အဆင္႔ဆင္႔ကို လြယ္လြယ္ကူကူ ထြင္းေဖာက္သိၿမင္နိုင္ကာ လာကဒုကၡအားလုံးမွ လြတ္ေၿမာက္နိုင္၏။
ေဖာ္၀က္ေမးလ္မွ ရရွိသည္ကို ၿပန္လည္ မွတ္တမ္းတင္ထားအပ္ပါသည္။